Προσκύνημα Αγίων Ταχιαρχών

 

 

"...9ος – 10ος αιώνας. Οι Σαρακηνοί πειρατές έχουν γίνει ο φόβος και ο τρόμος ολόκληρου του νησιού. Ένας από τους στόχους του είναι και ένα παλιό μοναστήρι που βρίσκεται στην περιοχή του Μανταμάδου. Κατά την επιδρομή τους, οι Σαρακηνοί σφάζουν όλους του μοναχούς. Στην προσπάθειά του να γλιτώσει ένας μοναχός σκαρφαλώνει στη στέγη. Οι επιδρομείς τον κυνηγούν. Καθώς τον πλησιάζουν όμως εμφανίζεται η μορφή του Αγίου, η οποία με ξίφος θα τρέψει σε φυγή τους βάρβαρους, και θα γλιτώσει τον μοναχό.
Εκείνος, σε ένδειξη ευγνωμοσύνης, βαθιάς πίστης και σεβασμού, με χώμα και με το αίμα των Αδελφών του, φτιάχνει πηλό και μ΄ αυτό φιλοτεχνεί το πρόσωπο και το σώμα του Αγίου. Ο πηλός όμως δεν ήταν αρκετός και έτσι, έχοντας ξεκινήσει από το πρόσωπο, το υπόλοιπο σώμα είναι δυσανάλογο σε σχέση με το πρόσωπο ...".

 

 

Αυτός είναι ο θρύλος σχετικά με το φημισμένο εικόνισμα του Αγίου στη Μονή Παμμεγίστων Ταξιαρχών στο Μανταμάδο. Το μοναδικό ανάγλυφο εικόνισμα στη Λέσβο. Ακόμα και σήμερα οι προσκυνητές τρέφουν ανάμεικτα συναισθήματα γι΄ αυτήν την εικόνα. Σύμφωνα με προσωπικές μαρτυρίες, άλλοτε αντικρίζουν ένα άγριο και απόμακρο πρόσωπο, άλλοτε ένα θλιμμένο και άλλοτε ένα οικείο και ήρεμο, πιστεύοντας ότι ο Άγιος προσπαθεί κάθε φορά να «φανερώσει» κάτι στον προσκυνητή.
Το μοναστήρι του Αγίου βρίσκεται σε μικρή απόσταση απ' το χωριό, σ' ένα ανοιχτό, ολόφωτο χώρο από ελιές και πεύκα και χρονολογείται περίπου στο 1700. Ο Ταξιάρχης είναι ο προστάτης τόσο της περιοχής, όσο και ολόκληρου του νησιού. Σεβαστός ακόμα και από τους Τούρκους για τα πολλά του θαύματα. Οι προσκυνητές συρρέουν από κάθε γωνιά της Ελλάδας, αλλά και του εξωτερικού, με τάματα κυρίως ξίφη, ασπίδες, σιδερένια παπούτσια, ακόμη και με αντικείμενα της πολεμικής μας αεροπορίας.

 

 

Επίσης στην εκκλησία του Αγίου φυλάγεται, σαν εθνικό και θρησκευτικό κειμήλιο, ο αρχιερατικός σάκος του εθνομάρτυρα Οικουμενικού Πατριάρχου Γρηγορίου του Ε. Τον σάκο αυτό αγόρασε σε δημοπρασία ο μανταμαδιώτης μητροπολίτης Πορφύριος Φωτιάδης, ο οποίος κατά τον απαγχονισμό του Πατριάρχη ήταν Πρωτοσύγκελος των Πατριαρχείων. Μετά τον θάνατό του οι συγγενείς του τον δώρισαν στο Προσκύνημα.
Υπάρχουν ακόμα, παλιό χρυσοκέντητο επιτραχήλιο του 1656, παλιά ευαγγέλια και εκκλησιαστικά βιβλία. Ανάμεσα στις εικόνες του ναού, αρκετές είναι του 16ου αιώνα. Η πηγή απ' την οποία αναβλύζει τα αγίασμα, θεωρείται απ' τις πιο αρχαίες της Λέσβου. Στο προσκύνημα υπάρχει και ο τάφος του μητροπολίτου Πορφυρίου με εντοιχισμένη πλάκα.

 

 

 

Πανηγύρι του Ταξιάρχη

 

Γιορτάζεται δεκαπέντε μέρες μετά το Πάσχα, την Κυριακή των Μυροφόρων,(«Δικαπέντι,(15) τσ’ Λαμπρής») και είναι η επέτειος εγκαινίων της ανοικοδόμησης του Ναού που έγιναν το 1888. Το κορυφαίο ίσως θρησκευτικό γεγονός του νησιού με χιλιάδες επισκέπτες από όλη την Λέσβο ,την Ελλάδα αλλά και το εξωτερικό ακόμη. Είναι η γιορτή του πολιούχου και προστάτη του Μανταμάδου, αλλά και ολόκληρου του νησιού, από τους διαφόρους επιδρομείς και ιδιαίτερα από τον δυσβάσταχτο τουρκικό ζυγό.

Πριν τη Μικρασιατική καταστροφή, και λόγω συγγενικού δεσμού και καταγωγής, έρχονταν να προσκυνήσουν τον Άγιο Αϊβαλιώτες και Μοσχονησιώτες με βάρκες που έβγαιναν στα παράλια, και από εκεί τους παρελάμβαναν οι «κιρατζήδες» ,οι μεταφορείς με κατάλληλα στολισμένα ζώα και τους έφερναν στο χωριό έναντι ενός ναύλου, το ονομαζόμενο «κιράς». Το πανηγύρι διαρκούσε μία βδομάδα, με μουσικές στα καφενεία, τα κελιά της εκκλησίας μαζί με τους βοηθητικούς χώρους και το πρόκλιτο να είναι γεμάτο ξένους προσκυνητές και οι παράγκες των μικροπωλητών να έχουν κατακλύσει όλο το χωριό, από τα εξοχικά καφενεία μέχρι τον περίβολο του προσκυνήματος. Σήμερα οι συνθήκες έχουν αλλάξει.
Έχουν γίνει αρκετά έργα διευθέτησης και καλλωπισμού του εξωτερικού χώρου για την πιο άνετη προσέλευση και διαμονή των επισκεπτών. Το πανηγύρι πλέον διαρκεί 3 μέρες, και τα καφενεία με τις μουσικές έχουν μειωθεί, παρόλα αυτά όμως, η προσέλευση των επισκεπτών συνεχίζεται τις ημέρες εκείνες με την ίδια ευλάβεια και κατάνυξη. Υπάρχουν δε και αρκετοί πιστοί που ξεκινάνε από διάφορα μέρη του νησιού, με τα πόδια, για να φτάσουν και να προσκυνήσουν την εικόνα του Αγίου. Αναλλοίωτο μέσα στα χρόνια διατηρείται και το έθιμο της «θυσίας του Ταύρου», έθιμο αρχαίο αλλά και παλαιοχριστιανικό.
Προς τιμή του Αγίου, χαρίζεται ένα βόδι, το οποίο θυσιάζεται κάτω από τον πλάτανο του αυλόγυρου της Εκκλησίας, που γίνεται με την ευλογία του αρχιερέα την παραμονή, μετά την εσπερινή λειτουργία.Οι προσκυνητές μαζεύουν με βαμβάκια το αίμα του ζώου και μ΄ αυτό σταυρώνουν το μέτωπό τους. Στη συνέχεια το σφάγιο τεμαχίζεται για την παρασκευή του πατροπαράδοτου « κισκέτς », κρέας με σιτάρι λιωμένο, που βράζει όλη τη νύχτα μέσα στα καζάνια και ανακατεύεται με ειδικούς κόπανους, μέχρι να γίνει πολτός και το οποίο, ανήμερα του πανηγυριού, μετά τη Θεία Λειτουργία, μοιράζεται στους πιστούς.
Παράλληλα βέβαια εορτάζεται και στις 8 Νοεμβρίου, ημέρα αργίας και γιορτής για ολόκληρο το νησί αφού γιορτάζουμε και την απελευθέρωση της Λέσβου από τον τουρκικό ζυγό.Η Λευτεριά ήρθε αντάμα με τη γιορτή του προστάτη αγίου μας.