Εκτός από το χωριό του Μανταμάδου και το Μοναστήρι του Ταξιάρχη, ο επισκέπτης έχει πολλές άλλες εναλλακτικές επιλογές τόσο σε μέρη στα οποία μπορεί να επισκευθεί αλλά και δραστηριότητες.

 

• Ναός του Αγίου Στεφάνου

Μακριά από τους τουριστικούς δρόμους, σ’ ένα υπήνεμο πανέμορφο λιμανάκι διασώζεται το ξωκλήσι του Αγίου Στεφάνου. Έστω και λησμονημένο δεν παύει να είναι το αντιπροσωπευτικότερο δείγμα βυζαντινής αρχιτεκτονικής ίσως σ’ ολόκληρη την Ελλάδα.

Μπορεί να είναι μικρό σε μέγεθος αλλά πληροί όλες τις προϋποθέσεις ενός ναού κανονικών διαστάσεων και ρυθμού βυζαντινού: Τρία κλίτη, ιερό με Πρόθεση και Διακονικό, εσωνάρθηκα και εξωνάρθηκα, τρουλαία σταυρεπίστεγη, και όλα αυτά δέκα χιλιόμετρα απ’ το Μανταμάδο, στην παραλιακή περιοχή Αγίου Στεφάνου.

Η ιστορία του: Είναι πραγματικά περίεργο πως κοντά στη θάλασσα βρέθηκε ο ναός του πρωτομάρτυρα Αγίου Στεφάνου, εκεί όπου περίμενε κανείς έναν θαλασσινό άγιο. Πολλοί στηριζόμενοι στην παράδοση για να δώσουν απάντηση στο ερώτημα, τοποθετούν το κτίσμα γύρω στο 1222 - 1224.
Όταν οι Σαρακηνοί πειρατές αγκυροβόλησαν στην παραλία για να ληστέψουν τους γύρω συνοικισμούς, κατατροπώθηκαν στην τοποθεσία που σήμερα ονομάζεται Τρούπια από τα παλικάρια των γύρω συνοικισμών. Κυνηγημένοι έφτασαν στην παραλία όπου είχαν αφήσει τα πλοία, οι ντόπιοι όμως είχαν προφτάσει να εξοντώσουν τη φρουρά των πλοίων και να κάψουν τα Σαρακηνά πλοία. Παγιδευμένοι πλέον οι Σαρακηνοί εξοντώθηκαν. Για να ευχαριστήσουν το Θεό οι κάτοικοι της παραλίας έχτισαν το ναό στο σημείο της νίκης προς τιμή του πρωτομάρτυρα Στεφάνου.

Σήμερα εκτός απ’ την εκκλησία του Αγίου Στεφάνου, στην περιοχή λειτουργούν συγκροτήματα από θερινές κατοικίες – εργαστήρια αγγειοπλαστικής.
Το πανηγύρι του Αγίου Στεφάνου γίνεται κάθε χρόνο στις 2 Αυγούστου και συγκεντρώνει πλήθος προσκυνητών. Στην εικόνα του Αγίου ακόμα και σήμερα υπάρχουν αφιερώματα που αναπαριστούν ασημένια και επίχρυσα στέφανα, γιατί ο Άγιος Στέφανος από τους κατοίκους του Μανταμάδου είναι ο άγιος του στεφανώματος και πολλά τραγούδια τραγουδιούνται την ημέρα της γιορτής του.

 

• Λαξευτοί τάφοι

• Καταράκτες της Μανικάτσας

• Περιπατιτικές διαδρομές

Για τους φυσιολάτρες, η περιφέρεια του Δήμου Μανταμάδου προσφέρει πολλαπλές επιλογές τόσο για εξερευνητικές εξορμήσεις όσο και εκδρομικούς περιπάτους. Γραφικές τοποθεσίες με πολλά πέτρινα απομεινάρια της πολιτιστικής μας κληρονομιάς, διαδρομές που συνδυάζουν πεζοπορία και ξενάγηση στον τόπο και στον χρόνο.

Το θαλάσσιο τόξο που σχηματίζεται από την περιοχή "Πεδή" έως την περιοχή "Παλιός", κρύβει αναρίθμητες γραφικές παραλίες και απόκρυφους φυσικούς κολπίσκους, τοποθεσίες που μπορούν να ανακαλυφθούν και να εξερευνηθούν από όσους αγαπούν το υγρό στοιχείο και μαγεύονται από αυτό.
Η μορφολογία όμως τής περιφέρειας του Δήμου, δίνει την δυνατότητα και για ορεινές διαδρομές, τις οποίες αξίζει κανείς να διαβεί περπατώντας ή ιππεύοντας με άλογο.

Μια τέτοια διαδρομή είναι και αυτή προς την περιοχή "Κουκμήδος". Στο δρόμο για το Δ.Δ. Κάπης, στο πευκοδάσος της Αγ. Ζαχαριάς, ο αγροτικός δρόμος μας οδηγεί μέσα στην"Κουκμήδο". Περιοχή με πλούσια βλάστηση εξαιτίας του ποταμού που την διαπερνά. Προσπερνώντας ένα χαμηλό πέτρινο γεφυράκι, όπου υπάρχει η"κρύα βρύση", οδηγούμαστε στα ερείπια του χωριού"Κουκμήδος", τα οποία διατηρούνται σε καλή κατάσταση. Το χωριό ήτανε καθαυτού Τούρκικο αλλά λεηλατήθηκε από τα γύρω χωριά με την απελευθέρωση του νησιού από τους Τούρκους, το Δεκέμβρη του 1912, και ερημώθηκε.
Σώζεται σχεδόν ακέραιο το λουτρό του, αντικρίζεις τα υπολείμματα του τζαμιού και στα δεξιά σου υπάρχει πέτρινη τουρκική βρύση με δύο τόξα και δύο αντίστοιχους κρουνούς. Ο εξωραϊστικός Σύλλογος της Κάπης έχει επισκευάσει την πέτρινη βρύση και έχει σκεπάσει το πίσω μέρος της που ήτανε εκτεθειμένο. Το νερό, που τρέχει ακατάπαυστα, βγαίνει μέσα από παρακείμενο βράχο, κρύο και καθαρό.

Άλλη μια όμορφη διαδρομή μέσα από σποραδικά αιωνόβιο πεύκα, καταλήγει στην εύφορη κοιλάδα της περιοχής "Πλατάνια", με ποτάμια και κρύα νερά που κατεβαίνουν από το όρος Λεπέτυμνος και αρδεύουν ολόκληρη την περιοχή. Εκεί δεσπόζει η άλλοτε μητροπολιτική εκκλησία του Αγ. Ιωάννη, που το πανηγύρι κρατούσε πάνω από τρεις μέρες, με συμμετοχή και των δύο γειτονικών χωριών, Μανταμάδου & Νάπης.
Τα "Πλατάνια" χωρίζονται στα Κοντά και στα Πίσω Περιβόλια, που τα διασχίζουν αντίστοιχοι χείμαρροι. Στα Πίσω Περιβόλια υπάρχει ένα ανεξήγητο φυσικό φαινόμενο στην τοποθεσία "Αγ. Φωτιά" (ένα ξεροτρόχαλο προσκυνητάρι, που το λειτουργούν την ημέρα του Αγ. Πνεύματος). Εκεί δίπλα υπάρχει βράχος που "κάθεται" μετέωρος πάνω σε άλλον και κάτω του στάζει νερό, μόνο το καλοκαίρι, που το μαζεύουν οι περίοικοι και το πίνουν για αγίασμα.

Η διαδρομή από την διασταύρωση τη "Πεδής" προς Αγ. Μαρίνα Καβακλιού - Χαλίκα - Περιστεριές - Μαν'κάτσα, αποτελεί επίσης μια από τις ομορφότερες περιπατητικές αποδράσεις.
Ξεκινάμε από το γραφικό καλντερίμι που αρχίζει δίπλα από το βυζαντινό γεφυράκι της "Πεδής", λίγο πιο πέρα από την διασταύρωση, και ανηφορίζουμε για την Αγ. Μαρίνα στο Καβακλί. Διαδρομή εξαίσια σε ένα σκιερό μονοπάτι που το σκιάζουν ελαιόδενδρα και κουμαριές από τη μία και την άλλη, και που σε ορισμένα σημεία σκοτεινιάζει, αλλά υπάρχουν από τη αριστερή πλευρά, καθώς ανεβαίνεις, διέξοδοι φωτός μέσα στους ελαιώνες, που σου επιτρέπουν να απολαύσεις τη θέα της θάλασσας με τα νησιά
"Τοκμάκια", και τις απέναντι δαντελωτές ακτές.
Προχωρώντας στο βάθος θα βρεθούμε σε ένα μέρος με πολλά ξεροτρόχαλα, πέτρες μεγάλες, κομμάτια από μυλόπετρες κι ένα σωρό από άλλα απομεινάρια και θεμέλια σπιτιών, πιθανόν υπολείμματα της αρχαίας κωμόπολης Αιγείρου. Λίγο πιο πέρα βρίσκεται το εξωκλήσι της Αγ. Μαρίνας λίγο παραδίπλα ένας λαξευτός τάφος.

Προσπερνάμε τον παλιό οικισμό, που έσφυζε από ζωή τον περασμένο αιώνα και βγαίνουμε στο καλντερίμι που πηγαίνει από βορρά για το χωριό. Λένε ότι φτιάχτηκε επί τουρκοκρατίας από έναν τούρκο μπέη που είχε τσιφλίκι όλη αυτή την περιοχή. Σε πολλά σημεία το σκεπάζουν αιωνόβια πεύκα, κουμαριές, βελανιδιές, μέχρι που αρχίζει πια να κατηφορίζει προς το κάμπο της Χαλίκας, με το μεγάλο πέτρινο γεφύρι και το κατεστραμμένο νερόμυλο λίγο πιο πέρα. Άλλος αέρας φυσάει στο οροπέδιο του Καβακλιού. Ακολουθώντας το Νότο οδηγούμαστε στις Περιστεριές, όπου υπάρχει πέτρινη βυζαντινή βρύση με το καλύτερο τρεχούμενο πόσιμο νερό της περιοχής, το οποίο χύνεται στον ποταμό, όπως τόσες άλλες πηγές, που όλες μαζί καταλήγουν στο φοβερό "Λάκκο της Μαν΄κάτσας". Ένα μνημείο της φύσης, σπάνιο για την περιοχή, που ενώ φαίνεται ήπια, εντούτοις καταλήγει σε απότομα και πανύψηλα βράχια, που σχηματίζουν έναν άγριο και σκοτεινό λάκκο-λίμνη, διαμέτρου 50-70 μ., γεμάτο με νερό από τη πτώση του καταρράκτη, που τρέχει μόνο το χειμώνα με τις βροχές.
Δεν φαίνεται καθόλου από την κάτω πλευρά του ποταμού, που είναι η δίοδος, διότι είναι γεμάτη από άγριες ιτιές. Η παράδοση λέει ότι μια βοσκοπούλα, έκθετο παιδί, παρέσερνε εκεί τα τσοπανοπούλα σε ερωτικό χορό και τα γκρέμιζε από τα βράχια στο τρομακτικό λάκκο.

Υπάρχουν πολλές ακόμη διαδρομές τις οποίες μπορεί κανείς να ακολουθήσει, όπως αυτή της περιοχής Λαγγάδας, ανάμεσα από τα ξωκλήσια του Αγ. Δημητρίου και της Παναγίας, το εκκλησάκι του Αγ. Μηνά και την παλιά χαμηλή πέτρινη βρυσούλα, χωμένη μέσα στην πυκνή βλάστηση. Αξιοσημείωτη είναι και η περιοχή της Σαρακήνας, απόμερη και απόμακρη από το χωριό, στις άγριες και απότομες βραχοακτές, όπου ανακαλύπτεις τα λημέρια των Σαρακηνών (ξακουστών πειρατών της εποχής), με παλιούς – αρχαίους οικισμούς, λαξευτούς τάφους και πηγάδια σε βράχους.

Το όρος του Λεπέτυμνου, με κορφή ύψους 968 μ., το οποίο δεσπόζει πάνω από το Δ.Δ. Πελόπης, παρουσιάζει αρκετό ενδιαφέρον τόσο από ορειβατικής όσο και από αισθητικής πλευράς. Με πρόσβαση από πολλά σημεία, όπως μέσα από το χωριό, όπου η διαδρομή είναι στολισμένη με καρυδιές, βελανιδιές και πλατάνια, και μετά από μία (1) ώρα πεζοπορίας αρχίζει αλπικό τοπίο μέχρι το φυλάκιο στους βράχους της κορυφής. Ανεβαίνοντας στο πυροφυλάκιο έχεις μπροστά σου το υπερθέαμα της όμορφης Λέσβου άλλα και της γειτονικής Τουρκίας με το σύμπλεγμα των νησιών ανάμεσα, μέχρι που το βλέμμα σου χάνεται στα βάθη της Τροίας. Το φημισμένο ξωκλήσι του Προφήτη Ηλία βρίσκεται Β.Δ., διασχίζοντας την κορυφογραμμή, πάνω σε ένα θεόρατο βράχο, μεγαλοπρεπή.

Όπως γίνετε αντιληπτό, η περιφέρεια του Δήμου μας μπορεί να ικανοποιήσει και τους πιο απαιτητικούς φυσιολάτρες, καθώς τους δίνετε η δυνατότητα να εξερευνήσουν και να ανακαλύψουν το τόπο μας, από την αλμύρα των μαγευτικών ακρογιαλιών της Β.Α. Λέσβου, μέχρι το δροσερό πρωινό αεράκι στην κορυφή του όρους Λεπέτυμνου.

Το όρος του Λεπέτυμνου, με κορφή ύψους 968 μ., το οποίο δεσπόζει πάνω από το Δ.Δ. Πελόπης, παρουσιάζει αρκετό ενδιαφέρον τόσο από ορειβατικής όσο και από αισθητικής πλευράς. Η διαδρομή ξεκινάει από το κοινοτικό κατάστημα που βρίσκεται στην πλατεία του Αγ. Γεωργίου, συναντάει το Ιερο Ναό των Ταξιαρχών, μπαίνει στο μονοπάτι, το οποίο χαρακτηρίζεται από έντονη βλάστηση πλατάνια και λευκές, γεγονός που οφείλειται στις μεγάλες ποσότητες νερού που κατέρχονται από την ορεινή περιοχή του Λεπέτυμνου, τόσο την χειμερινή όσο και την θερινή περίοδο.
Συναντάει την στέρνα και τους υδρόμυλους που βρίσκονται γύρω της, η οποία αποτελεί χαρακτηριστικό σημείο του οικισμού της Πελόπης και προτεινόμενο σημείο στάσης και ενημέρωσης των περιπατητών. Η συγκεκριμένη στέρνα χρησιμοποιείται για άρδευση μέσου του παλαιού λιθόχτιστου νεραύλακα κατά μήκος του οποίου κινείται και περιπατητική διαδρομή. Από εκεί η διαδρομή συνεχίζει προς την περιοχή της Δέσης. Παράλληλα οι περιπατητές έχουν την ευκαιρία σ’ αυτό το κομμάτι της διαδρομής να απολαύσουν το παλιό ανηφορικό λιθόστρωτο της περιοχής, που ακόμα και σήμερα εξυπηρετεί τους ντόπιους καλλιεργητές. Μετά την περιοχή της Δέσης, η διαδρομή συνεχίζεται, διασχίζοντας την εξαιρετικού κάλλους κύτη του χειμάρρου Λυγιώνα στην περιοχή του Κάτω Κάμπου και το σημείο Μαντρί, στο οποίο συναντάτε μια χαρακτηριστική μάντρα ζώων. Στη συνέχεια ανηφορικά κατευθύνεται προς το σημείο Ποτίστρα. Στην περιοχή αυτή, βρίσκεται και η διασταύρωση που οδηγεί Β.Δ. στην κορυφή Προφήτης Ηλίας. Η Β.Α. διαδρομή καταλήγει στην περιοχή του Άνω Κάμπου. Από την περιοχή του Άνω Κάμπου, η οποία αποτελεί και βασικό στόχο της διαδρομής, λόγω της υπέροχης θέας που προσφέρει, οδηγούμαστε προς το ρέμα του Λυγιώνα και τις βρύσες του Μονοπλάτανου. Η περιοχή του Μονοπλάτανου αποτελεί ουσιαστικά το τέρμα της διαδρομής και προσφέρεται ως σημείο στάσης και ξεκούρασης προτού κατευθυνθεί και πάλι προς την περιοχή Μαντρί και το αρχικό μονοπάτι που καταλήγει πίσω στον οικισμό της Πελόπης.

Ακολουθώντας κανείς την αντίθετη κατεύθυνση στην διασταύρωση τής Ποτίστρας, οδηγείται στην ψηλότερη κορυφή του Λεπετύμνου, που ονομάζεται Βίγλα (968 μ.). Στο μονοπάτι αυτό συναντά πλατάνια, πηγές και ερείπια υδρόμυλων. Η Βίγλα, τόπος παρατήρησης με το μήνυμα της φωτιάς από το 1736, επανδρωνότανε με συνεχή βάρδια από κατοίκους του χωριού. Το «σινιάλο» ειδοποιούσε το «κραταιό» κάστρο του Μολύβου (ίσως και παλιότερα την αρχαία Μήθυμνα). Γι’ αυτό και με φιρμάνι της Πύλης, το χωριό απαλλασσότανε από το φόρο που ήταν μόνο 250 γρόσια. Τα «προνόμια», συμπεριλαμβανότανε και το ότι οι έφιπποι Τούρκοι έπρεπε να περνούν από το χωριό πεζοί. Παράλληλα η διαδρομή συναντάει την περιοχή Παπαλώνια με 4 ρέματα.

Αλλάζοντας κατεύθυνση και προς τα Ν.Δ., διασχίζοντας την κορυφογραμμή, πάνω σε ένα θεόρατο βράχο, μεγαλοπρεπή, βρίσκεται το φημισμένο ξωκλήσι του Προφήτη Ηλία. Η Διαδρομή είναι μοναδική. Δενδροειδής πρίνοι, χαμόθαμνοι σας αστοιβιές που τους αποκαλούν αγριοκερασιές, φτέρες, πηγές νερού, ερείπια τείχων από ογκόλιθους, μάντρες ξεροτρόχαλες, με πανταχού παρόντα τα πρόβατα, τα γίδια και τα βόδια, τσαλαπετεινοί, αετοί και γεράκια συντροφεύουν την άνοδο. Από εκεί επάνω, τα βόρεια παράλια, μύτες καφετιές και πράσινες έως πέρα, στη Πόχη των Λαψάρδων, η πανέμορφη μητρόπολη Μήθυμνα, ανάγλυφη στα γαλάζιο φόντο, η Τένεδος, η Λήμνος, η Χίος, τα Μοσχονήσια, ίσως και η μυτερή κορφή του Άθω τραβούν την εκστατική ματιά, σημάδια του ορίζοντα του περίγυρου, μέχρι που το βλέμμα σου χάνεται στα βάθη της Τροίας.

• Παραδοσιακό εργαστήρι κεραμικής στον Αγ. Στέφανο

• Όμορφες παραλίες

• Νησιά Τοκμάκια